№

А.А.А.

Туулган датасы

Билими

Улуту

Жынысы

Иштеген жери

1

Мамараимов Садирбек Нематуллаевич

23.08.1987.

Орто

Кыргыз

эркек

Иштебейт

2

Тагаев Айтмамат Саитович

08.03.1968.

Орто

Кыргыз

эркек

Иштебейт

3

Орозбаев Абдыгапар Назарбекович

09.05.1971.

Орто

Кыргыз

Эркек

Иштебейт

4

Нармаматов Абдыкадыр Анарбаевич

27.02.1974

Орто

Кыргыз

Эркек

Иштебейт

5

Термечиков Пазыл Тажибаевич

09.02.1967.

Орто

Кыргыз

Эркек

Иштебейт

6

Жарыбеков Газыбек Жапарович

14.09.1969.

Жогорку

Кыргыз

Эркек

Б.Жумабаев атындагы орто мектеп

7

Термечиков Бакытбек Насиридинович

03.10.1985.

Орто

Кыргыз

Эркек

Иштебейт

8

Сыдыкова София Исираиловна

13.04.1974.

Орто

Кыргыз

эркек

Иштебейт

9

Памири Кадер Берди 

21.03.2000.

-

Кыргыз

Эркек

Иштебейт

10

Памири Фазул Хак

15.05.1998.

-

Кыргыз

Эркек

Иштебейт

11

Памири Сиражул Хак

23.12.1996.

-

Кыргыз

Эркек

Иштебейт

12

Кулмаматова Галбү Нематулла кызы

01.07.2003..

Орто

Кыргыз

Аял

Иштебейт

13

Аблаева Асилкан Кожоназаровна

16.07.1979

_

Кыргыз

Аял

Иштебейт

14

Мамараимова Бүзарбап Нематуллаевна

09.05.1985.

Орто

Кыргыз

Эркек

Иштебейт

№

Каналдын аталышы

Жайгашкан айылы

Каналдын узундугу

Канча жерди суу менен камсыз кылат    га

1

Кайырма

Ачык-Суу

5000

258,0

2

Сыңар-Жар №1

Ачык-Суу

3459

206,0

3

Сыңар-Жар №2

Ачык-Суу

3520

335,0

4

25 га каналы

Ачык-Суу

3600

180,0

5

Така

Ачык-Суу

3695

564,0

6

Көлөгө-Өтөк

Ачык-Суу

9670

114,0

7

Көк-Кыйык

Ачык-Суу

3429

114,0

8

Беш-Кашар

Ачык-Суу

2600

183,0

9

Сары-Могол №1

Бурган-Суу

23000

1280,0

10

Тели-Кум

Бурган-Суу

3000

230,0

1-БӨЛҮМ. АЙМАКТЫН ЖАЛПЫ МҮНӨЗДӨМӨЛӨРҮ

Географиялык абал

Кашка-Суу айыл аймагы Ош  облусунун чыгыш тарабындагы Чон-Алай районунда айыл жергенсинде жайгашкан. Аймак чыгыш тарабынан Алай, батыш тарабынанЧон-Алай районунун Чон-Алай айыл  өкмөтү, түндүк тарабынан Баткен областы, түштүк тарабынан Тажикстан менен чектеш.  Айылдык аймактын борбору – Кашка-Суу айылы.
Облустук борбордон алыстыгы 265 км. Борбордон алыстыгы 45 км.
Айыл аймагы 1996 - ж. уюштурулган.

Жалпы аянты (Га)

213714,0

Ландшафт жана жаратылыш шарттары

Негизинен тоолуу аймак, деңиз деңгээлинен 2693-3050 метр бийиктикте жайгашкан. Кескин континенттик климат айыл чарбасынын өнүгүшүнө олуттуу таасирин тийгизет. Кыш мезгили 6 айга созулат жана катуу кар менен коштолот, минималдуу төмөнкү температура -15,-35 ^оС жетиши мүмкүн. Жай мезгилинде температура 15,25 ^оС чейин жетиши мүмкүн. Жайында орточо температура 20 ^оС, кышында 30 ^оС

АА калкы (адам) 8807 аялдардын саны: 4445

анын ичинде (айылдарда):

айыл . Кашка-Суу (АА борбору)

Ачык-Суу айылы

2313 жаран, анын ичинде аялдар 1236

Жайылма айылы

704 жаран, анын ичинде аялдар 328

С. Кабык

899 жаран, анын ичинде аялдар 471

С. Кара-Кабак

812 жаран, анын ичинде аялдар 413

С. Бурган-Суу

541 жаран, анын ичинде аялдар 260

С. Кичи Жайылма

166 жаран, анын ичинде аялдар 99

СЭӨПнын максаты

Айыл өкмөттүн социалдык-экономикалык абалын терең анализдеп чыгуудан өнүгүүнүн стратегиялык максаттары:

•  Айыл аймагынын калкынын бардык аспектилерин жана жашоо шарттарын жакшыртуу, анын ичинде азыркы жана келечек муундардын экономикалык, социалдык жана экологиялык бакубаттуулугун жогорулатуу (бала бакча, мектеп, мадания, спорт, оору кана, эс алуучу парктар, эс алуучу жайлар, Санитария, көрктөндүрүү, жашылдандыруу тамактарында кызмат көрсөтүүлөрдү жогорулатуу) ж.б
• Кашка-Суу айыл аймагындан экономикасы мал чарбачылыгына, өсүмдүк өстүрүүгө жана туризмге багытталган, инновациялык ыкмаларды колдонуу менен кичи жана орто бизнестерди ачуу.
• ААнын калкын таза суу менен камсыз кылуу.
• Ички жолдор, көпүрөлөр калыбына келтирип, көчөлөргө түнкү жарыктарын орнотуу.
• Айылдарды жашылдандыруу максатында, көчөттөрдү олтургузуу.
• Айыл тургундарыны туруктуу иш менен камсыз кылуу үчүн туруктуу иш каналарды ачуу.
• Турак жай куруу үчүн жерлерди  трансформациядан өткөрүү.
• Бош жаткан жерлерге жаны социалдык обьектилерди куруу үчүн пайдалануу пландаштыруу.
• Жаратылышты коргоо, бак дарактарды олтургузуу. Айылды көрктөндүрүү.
• Катуу тиричилик калдыктарын башкаруу. Жаратылыш парктарын куруу.
• Жер ресурстарын пайдалануу боюнча жаратылышты коргоо үчүн чектөөлөрдү коюу.

2-БӨЛҮМ. КАЛК

2.1. (таблица) Калк жана эмгек ресурстары

Категория

факт

күтүлгөн.

прогноз

2025 ж.

2026 ж.

2027 ж.

2028 ж.

2029  ж

2030 ж

Жыл башындагы туруктуу калктын саны (адам)

8807

8850

8850

8950

9090

9500

Өсүш темпи %

0,49

1,13

1,13

1,56

4,51

анын ичинде аялдар

4445

4500

4500

4570

4600

4625

Жыл башындагы эмгекке жарамдуу курактагы туруктуу калктын саны, (адам)

5165

5200

5200

5250

5300

5389

Өсүш темпи (%)

0,68

0,96

0,96

0,96

0,95

анын ичинде аялдар

2530

2330

2330

2345

2359

2420

Экономикалык ишмердиктин түрлөрү боюнча иштеген калктын саны (адам):

497

500

500

510

515

522

Айыл чарба

354

326

326

322

320

310

Өнөр жай:

143

174

174

188

195

201

Иштетүүчү

25

29

29

30

35

39

Электр энергиясы

6

7

7

7

8

10

Курулуш

15

21

21

22

23

24

Соода

34

44

44

45

49

52

Транспорт жана байланыш

46

52

52

55

56

58

Башка кызматтар

12

15

15

18

20

22

Калдыктарды кайра иштетүү

5

5

5

6

6

7

Жумушсуздардын саны (адам):

115

100

100

95

90

80

Өсүш темпи

-13,04

-5

-5

-5,26

-11,11

анын ичинде аялдар

30

28

28

25

20

15

Жакырчылыктын эң төмөнкү чегинде турган калктын саны (адам)

30

28

28

22

20

15

Өсүш темпи

-6,66

-21,43

-21,43

-9,09

-25

Миграцияланган эмгекке жарамдуу калктын саны (эл аралык миграция боюнча кеткендер, адам)

450

435

435

412

400

375

Өсүш темпи (%)

-3,33

-5,29

-5,29

-2,91

-6,25

2.2. Эмгекке жарамдуу калктын өсүшүн, иш менен камсыз кылуу жана эмгек миграциясы маселелерин талдоо

2025-жылы Кашка-Суу ААнын жалпы калкы 8807 адамды түздү , анын ичинен  2635 эркектер , аялдардын саны 2530 киши . Жылына төрөлгөндөрдүн саны 128 баланы түздү. Калктын өсүшүнүн болжолу жылына калктын өсүшүнүн 1% ашпайт . Божомолдоодо орто мөөнөттүү келечекте ички жана тышкы миграциянын өсүшү күтүлбөй тургандыгы, ошондой эле калктын сырттан агылып келиши эске алынган.

Эмгекке жарамдуу калктын саны 5165 адамды түзөт. Орто мөөнөттүү келечекте эмгекке жарамдуу калктын өсүшү жогорку темптерди көрсөтпөйт жана болжол менен ошол эле деңгээлде сакталат, бирок бул мезгилден кийин бул чараларды ишке ашыруунун эсебинен жогору көрсөткүчтөрдү күтүүгө болот. Экономиканы өнүктүрүүгө багытталган программа, бул жаштардын сыртка агылышын олуттуу кыскартууга жана ошону менен эмгекке жарамдуу калктын кыйла олуттуу өсүшүнө алып келиши мүмкүн .

Миграцияланган эмгекке жарамдуу калктын саны 2025-жылга карата 1281 адам убактылуу ички жана сырткы миграцияда, бул – республиканын башка региондорунун көрсөткүчтөрүнө салыштырмалуу бул өтө жогорку сан. Ал эми болжолдоодо мындай жогорку көрсөткүчтүн да азайышы каралганы менен, жаштар үчүн келечектүү жумуш орундарынын жоктугунан, ошондой эле ички миграциянын күчөшүнүн мүмкүн болуучу тобокелдиктерин эске алуу зарыл. Жаштарды ААа экономикада устөмдук кылган айыл чарба тармагында иштеши керек. Бирок акыркы жылдардагы кургакчылык,сугат суунун жетишсиздиги чооң көйгөйдү жаратып келет.

СЭӨП калкты иш менен камсыз кылуу боюнча чараларды ишке ашырууну карайт:

• жаштарга ар кандай тренингдерди жана билим берүү курстарын табууга жана бүтүрүүгө көмөк көрсөтүү;
• үйдө отурган аялдарды жана кыздарды бала бакчаларга жана тигүү цехтерине жумушка тартууга жардам берүү;
• бизнес ачууда калкка жардам көрсөтүү.
• Жаштарга айыл аймагына пайда келтирүүчү экономикалык долбоорлорду жазууга жана аны турмушка ашырууда көмөк көрсөтүү

Корутундулар жана сунуштар :

• Калктын жалпы санынын өсүшү анча деле чоң эмес – жылына 1%, ал калктын табигый өсүшү жана табигый азайышы менен гана жөнгө салынат.
• Эмгекке жарамдуу калктын саны былтыркы жылга салыштырмалуу бир аз өскөн. .
• Эмгекке жарамдуу калктын жалпы санында иштеген калктын үлүшү кыйла төмөн – 29,9% жана өсөт. Калктын көбү айыл чарбасында 71 % иштейт .
• Жумушсуздуктун деңгээли жогору– эмгекке жарамдуу калктын 49 % .
• Миграцияланган эмгекке жарамдуу калктын саны республиканын башка аймактарына салыштырмалуу өтө көп,
• Жогорку иш менен камсыз кылууну мындан ары да камсыз кылуу экономиканы: айыл чарбасынын басымдуу секторун жана али начар өнүккөн өнөр жайды өнүктүрүүгө негизделет.

3-БӨЛҮМ. КЫЗМАТТАР ЖАНА ЖЕРГИЛИКТҮҮ ИНФРАСТРУКТУРА

3.1. (таблица) Кызматтар жана жергиликтүү инфраструктура

Категория

факт

күтүлгөн

.

прогноз

2025-ж

2026-ж

2027-ж

2028-ж

2029-ж

2030-ж

Ичүүчү сууга жеткиликтүүлүк (%)

99

100

100

100

100

100

Кожолуктарды катуу тиричилик калдыктары (КТК) ташып чыгаруу менен камтуу (%)

20

25

30

40

50

60

Ички жолдордун жалпы узундугунан канааттандырарлык абалдагы асфальтталган ички жолдордун үлүшү (%)

25

25

30

40

50

60

Көчөлөрдүн жалпы санынан жарыктандырылган көчөлөрдүн үлүшү (%)

75

80

85

90

95

100

Спорттук секцияларга тартылган жарандардын саны (адам)

20

45

50

55

60

65

Маданият чөйрөсүндөгү ийримге катышкан жарандардын саны (адам)

30

35

40

42

45

50

Балдарды мектепке чейинки билим берүү менен камтуу (%)

90

95

100

100

100

100

Балдарды мектептик билим менен камтуу (%)

100

100

100

100

100

100

Медициналык персонал менен камсыздоо деңгээли (адам)

246

235

235

230

220

200

Калктын турак жай менен камсыз болушу (бир тургунга жалпы аянттын кв. м)

0,10 га

0,10 га

0,10 га

0,10 га

0,10 га

0,10 га

(башка көрсөткүчтөр)

3.2. Учурдагы кырдаалды анализдөө

Таза ичүүчү суу менен камсыз кылуу : 2025-жылга карата калктын 99%  таза суу менен камсыз болду, бул төмөнкү көйгөйлөр менен шартталган:

• Ачык-Суу айылында таза суунун курулушун мурунку эски булактан эмес, башка туз тушуучу монгунун суусунан алып келип, элди суу  менен камсыз кылуу керек.
• Жайылма айылындагы таза сууну  ар бир көчөгө тартып киргизүү.
• Жайылма айылынын Күмүш-Булак булагын тосмолоо.
• Кара-Кабак айылынын көчөлөрүнө суу түтүктөрүн коюуу
• Кашка-Суу айылынын айыл ичине таза суу келген түтүктөрдүн колодец, кранттарын толугу менен бүткөрүү
• Жайылма айылынын таза суу түтүгүн жанылоо
• Жайылма айылынын жаны конушуна таза суу, свет, көчө жарыгын жеткирип шарт түзүү

АА калкынын 100% ын суу менен камсыз кылуу пландаштырылууда (ушул документтин 3.3-бөлүмүн караңыз).

Үй чарбаларын катуу калдыктарды чыгаруу менен камтуу ошондой эле көйгөй болуп саналат жана 2025-жылы 20% деңгээлинде гана күтүлөт, төмөнкү көйгөйлөр жогорку пайызга жетишүүгө тоскоол болууда:

• Таштандылардын көп бөлүгү туура эмес сорттолбой же жок кылынбайт.
• Айылдын ичиндеги соода туйундорунун жанына таштанды контейнерлеринин жетишсиздиги;
• Айыл ичиндеги таштандыны чыгаруу учун, атайын таштанды чыгаруучу(спец) техникалардын жетишсиздиги.
• Кашка-Суу айылындагы базарды реконструкциялоо
• Аймактын ар бир айылдарындагы таштандыларды таштоочу чуңкурларды тосмолоо, таштандыларды өз убагында ташып чыгууга шарт түзүү;

2025-жылдын башында таштанды чыгаруу тарифи ар бир үй үчүн 100 сомдон белгиленип, жалпы кожолуктардын 25%ы төлөмдөн бошотулган.

Ички жолдордун абалы: Айыл аймактын ички жолдорунун узундугу жалпы  60,1 км тузот. 2025-жылга ААдагы асфальтталган жолдордун үлүшү 12% түзөт . ААнын жол тармагы төмөнкүдөй көйгөйлөргө туш болууда:

• АА аймагындагы ички жолдорду асфальттоого каражат жетишсиз;
• Айыл ичиндеги чоң жолдун боюнда жөө жүргүнчүлөр үчүн тротуардын жоктугу;
• Керектүү сандагы жол белгилеринин жоктугу;
• Кээ бир үй чарбаларында үй, тосмо же дубал тротуар линиясына чейин созулат;
• Таштак жолдордо шагыл жок;
• Дарыялар жана суулар менен өтүүчү жолдордогу көпүрөлөр талапка жооп бербейт;
• Ачык-Суу айылынын көчөлөрүнө труба койу
• Жайылма айылынын ички жолдоруна шагыл төшөп тегиздөө
• Ачык-Суу айылынын 12 чакырым жолун асфальттоону улантуу
• “Ачык-Таш” альплагеринин жолдорун ондоо
• Кашка-Суу жайлоо жолдорун ондоо
• Кара-Кабак айылына тескейге өтүүчү көпүрөө аркылуу Ленин-Пик чокусуна баруучу жолду оңдоо;
• Кара-Кабак айылынын чон жолдон айылдын ичине чейинки жолуну асфальттоо;
• Жайылма айылынын чон жолдон айылдын ичине чейинки жолуну асфальттоо.

Коомдук жайларды көчөлөрдү жарыктандыруу менен камтуу 2024-жылы 75% түздү, бул маселени чечүү каражаттын жетишсиздиги жана АА калкы тарабынан уюштурулган демилгелердин жоктугу менен татаалдашат. 2025-жылы 78% га чейин жогорулатуу күтүлүүдө.

Спорт: ААдагы спортчулардын саны 2024-жылга карата 20 адам деп болжолдонууда, бул чоң көрсөткүч эмес, бирок 2025-жылга карата спорттук машыгуу үчүн материалдык базаны өнүктүрүү жана спортту жайылтуу жолу менен аны 50 адамга жеткирүү пландаштырылууда. Айыл аймакта спорттун өнүгүшүнө төмөнкү маселелер таасир этет:

• Заманбап талаптарга жооп берген душ жана кийим чечүүчү жайдын жоктугу (талапка ылайык жооп берген спорт комплекс,спорт залдарда машыгууга балдардын саны осот);
• Айыл жергесинде спорттук оюндарды өткөрүү боюнча демилгелердин жоктугу;
• Улуттук оюндарды өткөрүүгө колдоонун жоктугу;
• Улуттук ат оюндарын өткөрүү үчүн ипподромдун жоктугу;
• Аялдар үчүн атайын фитнес клуб уюшулган, бирок толук шарттын жоктугу;
• Бурган-Суу айылына кичи футболдук аянтча куруу;
• Кашка-Суу айылына “Энелер мектебинин” материалдык-техникалык базасын чындоо;
• Кара-Кабак айылына спорт зал куру;
• Кашка-Суу айылындагы спорт залына душ, кийим чечүүчү жай куруу;

Айыл өкмөт аппаратында жаштар менен иштөө жана спортту өнүктүрүү боюнча адистин жоктугунан улам каражаттын тартыштыгы курчуп жатат .

Маданий өнүгүү: Айыл аймакта 3 маданият үйү бар, 3 китепкана бар. 2025-жылга карата маданий иш-чараларга катышуучулардын саны 30 га жакын адамды түзөт, бул багытта дагы көйгөйлөр бар:

• Атайын уюштурулган маданий иш-чараларга көпчүлүктүн кайдыгерлиги;
• Кашка-Суу айылынын маданият үйүн капиталдык оңдоого жана жабдууга муктаждык бар;
• Маданият үйлөрүндө музыкалык аспаптардын (клавиатура, аккордеон, гитара ж.б.) жоктугу;
• Атайын форманын (көркөм кийимдердин) жоктугу;
• Бий залынын жана ага керектүү жабдуулардын жоктугу;
• Кара-Кабак айылына маданият үйүн куруу жана инвентар менен камсыз кылуу;

Ден соолук маселелери :

Кашка-Суу айыл аймагында жалпы 2 уй булоолук дарыгерлер тобу айыл элине медициналык жардам көрсөтүп келет. Жалпысынан 31 кызматкер эмгектенет. Учурда оорукананын ичи жана сырты жакшы абалда. Бирок, кээ бир медициналык жабдуулар жок. Айылдын санитардык абалы канааттандырарлык. Жугуштуу оорулардын чыгышы, бала бакчаларды, мектептерди жабуу фактылары катталган жок.

Саламаттыкты сактоо тармагында төмөнкүдөй көйгөйлөр байкалат:

• Үй-бүлөлүк дарыгерлер тобуна кадрлардын жетишсиздиги;
• Калктын жугуштуу оорулар жөнүндө маалыматынын жоктугу;
• Тиш врчтардын жоктугу негизги көйгөй;

Корутундулар жана сунуштар :

Жергиликтүү аймактын инфраструктурасы , аны менен коштолгон кызматтар сыяктуу эле олуттуу жакшыртууга муктаж.

-тиричилик таштандыларын чыгаруу соода туйундорунун жанына таштанды контейнерлеринин жетишсиздиги, таштандылардын сортолбогону жана жок кылынбаганы көйгөйлөрду жана полигондордун көзөмөлсүз өсүшүнө алып келет.

Каржылоонун жетишсиздиги ички жолдорду канааттандырарлык абалда кармоого мүмкүндүк бербейт – алардын 40% гана катуу катмарга ээ.

Маданиятты жана спортту өнүктүрүү үчүн жаңы обьектилерди түзүү, жабдууларды сатып алуу да талап кылынат.

Ошентип, көпчүлүк кызматтарды көрсөтүүнүн деңгээли жана жергиликтүү маселелердин чечилиши АА инфраструктурасынын абалынан көз каранды, бул олуттуу инвестицияны талап кылат. СЭӨП жергиликтүү инфраструктураны калыбына келтирүү боюнча кадамдарды, анын ичинде суу түтүктөрүн, жол участокторун жана мектептерди  курууну карайт. Бул долбоорлордун айрымдары республикалык бюджеттен, бюджеттик инвестициялардын, онуктуруу фондорунун жана АРИС менен кызматташуунун алкагында макулдашылган. Кээ бир долбоорлор үчүн каржылоону табыш керек.

3.3. Жергиликтүү коомчулуктун артыкчылыктуу муктаждыктарына анализ жүргүзүү

Артыкчылык

Мүмкүн болгон чаралардын жалпы сүрөттөлүшү

Күтүлгөн натыйжа жана мөөнөттөр

1.Жайылма айылынын ички көчөлөрүнө таза суу түтүктөрүн тартып кирүү

Таза суу түтүктөрүн айылдын ички көчөлөрүнө тартып киргизүү

Айыл тургундарына ынгайлуу шарттар түзүлөт, жугуштуу оорулардын алдын алуу менен келечек муундарыбыздын ден соолугуна кам көрүлөт

2. Ачык-Суу айылындагы калкын ичүүчү таза суу менен камсыз кылуу

Жаны скважина жана таза суу системасын куруу, суу системасын оңдоо

2025 - 2026 - Борбордук суу түтүктөрү жана жаңы филиалдар салынат. Ичүүчү таза суу менен камсыз болгон калктын үлүшү 95% га чейин өсүүдө .

3. Ички жолдордун абалын калыбына келтирүү, таштак жолдорго асфальт төшөө

Кабык, Кара-Кабак айылдарынын негизги жолдон айылга чейинки жолдорун асфальттоо, Кашка-Суу айыл аймагынын ички жолдоруна шагыл төшөө, тегиздөө

2025 – 2026-2027-жылдары

ички жолдордун абалы жакшырып, инфраструктураны жана экономиканы өнүктүрүүгө шарт түзөт

4. Көчөлөргө таштандыларды кайра иштетүүчү жабдууларды жана таштанды контейнерлерин орнотуу.

Кашка-Суу айылындагы таштандыларды кайра иштетүү үчүн жабдыктарды сатып алуу, спец техникалар менен камсыз кылуу

Айыл аймагы таштандыдан тазаланат

2025-2026-жылдары таштанды таштоочу контейнерлер орнотулуп, техника менен камсыздалат.

5. Мектепке чейинки билим берүүнүн жеткиликтүүлүгүн кеңейтүү

Бурган-Суу айылына  балдар бакчасын куруу .

2025 – 2026-2027-жылдарга

бала бакча курулуп, кабыл алуу үчүн кезекте турган балдардын саны кыскарат.

Балдарды мектепке чейинки билим берүү кызматтары менен камтуу 2026-2027-жылдарга 65%га чейин өсөт.

6. Кочо жарыктарын орнотуу

Айыл тургундарынын кечкисин каттоосуна ынгайлуу шарт тузулот.

Айыл аймагы кочо жарыктары менен камыздалат, жарандардын кечкисин каттоосуна ынгайлуу шарттар тузулот.

7. Бурган-Суу орто мектебине фудбол аянтчасын куруу

Балдардын келечегине, ден соолуктарына жана жаман адаттардан алыс болуусуна шарттар түзүлөт.

Жаш муундардын спорт менен машыгуусуна ынгайлуу шарттар түзүлөт.

8. Бурган-Суу айылынын көчөлөрүнө көчө  жарыктарын орнотуу

Айылдын көчөлөрү жарыктандырылат, айыл тургундарына жакшы шарттар түзүлөт.

Айыл тургундарынын аксакалдарына кечкисин мечитке барууга, мектеп окуучуларына кечкисин сабактан чыгуусуна жана жүргүнчүлөргө жакшы шарттар түзүлөт.

3.4. Социалдык жана жергиликтүү инфраструктураны өнүктүрүүгө тиешелүү бюджеттик инвестицияларга керектөөлөргө анализ жүргүзүү

Инвестициялык артыкчылыктар

Мүмкүн болгон долбоорлордун жалпы сүрөттөлүшү

Күтүлгөн натыйжа жана мөөнөттөр

Бааланган наркы (миң сом)

Ачык-Суу  айылдарынын калкын ичүүчү таза суу менен камсыздоо

Жаны скважина куруу, суу проводу

2025-2026-жылдар

АРИС аркылуу

Бурган-Суу айылына бала бакчанын курулушу

Жаңы имарат курулуп,ички жабдуулар эмеректер онолуп,кезек куткон балдардын саны азаят

2025-2026-2027-жылдар

25000,0

Кашка-Суу  айылынын ички жол тармагын жакшыртуу

Жылына Кашка-Суу айылынын 3 км ички жолдоруна асфальт төшөө иштерин жүргүзүү

2025-2026

5000,0

Кашка-Суу айылында жабык спорт комплексинин курулушу

Жаны спорттук комплекс курулуп,спортко болгон кызыгуу артат

2025-2027

10000,0

Кара-Кабак айылына маданият үйүнүн курулушу

Айылда маданият уйу жок болгондуктан жаны имарат курулат,жергиликтуу калктын руханий маданий байлыгы жогорулайт

2025-2027

70 000,0

Кашка-Суу айылында муниципалдык базардын курулушу

Калкты тейлоону  жакшыртуу максатында муниципалдык базар жана коомдук мончо айыл аймактарын социалдык-экономикалык жактан өнүктүрүүгө чоң салым кошот.

2025-2029

100,000,0

Жайылма айылынын ички көчөлөрүнө таза суу түткүтөрүн тартып келүү

Айыл тургундарына ынгайлуу шарттар түзүлөт, келечек муундарынын ден соолугуна кам көрүлөт

2025-2026

700,0

БАРДЫГЫ

4-БӨЛҮМ. ЭКОНОМИКАЛЫК ӨНҮГҮҮ

4.1. (таблица) Экономикалык өнүгүү (миң сом)

Категория

факт

күтүлгөн.

прогноз

2025 ж.

2026 ж.

2027 ж.

2028 ж.

2029 ж.

2030 ж.

Негизги фонддор (юридикалык жактар боюнча, үй чарба секторун эсепке албаганда)- (жылдын аягына карата толук наркы боюнча)

1224762,8

1225000,8

1227762,0

1228500,0

1229700,0

1350687,0

Экономиканын негизги секторлору боюнча товарларды өндүрүү жана кызмат көрсөтүү көлөмү:

Айыл чарба:

Өсүмдүк өстүрүү

4888,3

4890,0

5000,0

5300,0

5500,0

5700,0

Мал чарбачылыгы

44341

44500

46000

46500

46700

47000

Юридикалык жактардын өнөр жай продукциясынын көлөмү

-

-

-

-

-

-

Өнөр жай кызматтары

1406,0

1500,0

1590,0

1600,0

1610,0

1650,0

Жөнөтүлгөн продукциянын көлөмү

8807,3

8900,0

9000,0

9500,0

9600,0

9800,0

Курулуш - негизги капиталга колдонулган инвестициялар - ар кандай объектилер боюнча жалпы суммада

60657,4

245000,0

245900,0

250000,0

260000,0

265000,0

Экономикалык иштин түрлөрү боюнча көрсөтүлгөн рыноктук кызмат көрсөтүүлөрдүн көлөмү:

-

-

-

-

--

-

Дүң жана чекене соода, автомобилдерди жана мотоциклдерди оңдоо

197313,2

19735,0

19737,0

19740,0

19745,0

19750,0

Мейманканалардын жана ресторандардын иши

-

-

-

-

-

-

Транспорттук иш-чаралар жана жүктөрдү сактоо

-

-

-

-

-

-

Маалымат жана байланыш

1787,44

1790,0

1792,0

1793,0

1794,0

1795,0

Финансылык ортомчулук жана камсыздандыруу

-

-

-

-

-

-

Кыймылсыз мүлк операциялары

-

-

-

-

-

-

Кесиптик, илимий жана техникалык ишмердүүлүк

-

-

-

-

-

-

Административдик жана көмөкчү иш-чаралар

-

-

-

-

-

-

Билим берүү

1170,2

1175,4

1179,5

1180,0

1185,0

1190,0

Саламаттыкты сактоо жана социалдык кызматтар

602,52

610,1

615,9

620,0

625,0

630,0

Искусство, көңүл ачуу жана эс алуу

-

-

-

-

-

-

Башка тейлөө кызмат көрсөтүүлөрү

-

-

-

-

-

-

Түз инвестициялар:

Айыл чарба

-

-

-

-

-

-

Өнөр жай

-

-

-

-

-

-

Курулуш

-

-

-

-

-

-

Соода

-

-

-

-

-

Транспорт жана байланыш

-

-

-

-

-

-

Башка кызматтар

-

-

-

-

-

-

Калдыктарды кайра иштетүү

-

-

-

-

-

-

Калктын кирешеси:

Орточо номиналдык эмгек акы

35000

35000

37000

37000

38000

38000

Эмгек мигранттарынын которуулары

-

-

-

-

-

-

Пенсиялардын орточо өлчөмү

6900

7000

8000

9000

9300

9500

Жөлөкпулдардын орточо өлчөмү

2100

2100

2500

3000

3100

3500

Чакан жана орто бизнестен түшкөн кирешенин орточо өлчөмү

-

-

-

-

-

-

4.2. Учурдагы кырдаалды жана экономикалык адистешүүнү талдоо

Кашка-Суу айыл аймагында айыл чарба ( 60% ), соода продукциясы  ( 50% ) үстөмдүк кылат.

Кашка-Суу ААнын экономика тармактарынын түзүмү

АА экономикасында айыл чарбасынын чоң үлүшү ( 60% ) аймактын экономикалык адистештирилгендиги менен түшүндүрүлөт. Мында мал чарбасы алда канча алдыда турат – жалпы айыл чарба продукциясынын 60% . Айыл чарба продукциясынын өсүү темпи да бир топ жогору.  Ошол эле учурда ААнын агрардык сектору дагы бир катар көйгөйлөр менен мүнөздөлөт:

• Аймактын оор географиялык жайгашуусу - катаал климат, кыска жай жана узак кыш;
• Дыйкандардын жер иштетүү боюнча тажрыйбасы жетишсиз;
• Айыл чарба техникасынын жетишсиздиги;
• Сугат суунун тартыштыгы
• Өндүрүүчүлөр үчүн жеңилдетилген кредиттердин начар болушу;
• Күйүүчү майдын баасынын туруксуздугу;
• Тургундардын асыл тукум иштерин колдоодон баш тартуусу;
• Айыл чарба продукциясын сатуу боюнча туруктуу соода түйүндөрүнүн жоктугу;
• Туруксуз тамак-аш менен камсыз кылуу;
• Айыл чарба продукциясын экспорттоого шарттын жоктугу;
• Кайра иштетүүчү ишканалардын жетишсиздиги.

Мал чарба тармагында адистештирилген чарбалардан тышкары, сүт жана сүт азыктары үчүн үй малын пайдалануу кеңири колдонулат, бул үй чарбаларына кошумча пайда алып келет. Мындан тышкары, көрүнүктүү айыл чарба продукциясын өндүрүүдө анча активдүү эмес.

 Мамлекеттин жана бейөкмөт уюмдардын жардамы менен фермерлерди, аялдарды, жаштарды жана калктын аялуу катмарынын өкүлдөрүн окутуу боюнча иш-чаралар өткөрүлүп турат. Мал чарбачылыгын колдоо үчүн мындан ары фермерлерди окутуу программаларын колдоо, айыл чарбасында айыл чарба кооперативдерин түзүүгө дем берүү, жаш фермерлерге жардам көрсөтүү, калктын аярлуу катмарынын өкүлдөрүн мал чарбачылык көндүмдөрүн үйрөтүү пландаштырылууда. Ошондой эле алардын продуктуулугун жогорулатуу максатында жергиликтуу жана жаны породадагы койлорду асылдандыруунун жана багуунун эффективдуу методдорун ишке киргизуу боюнча чараларды ишке ашыруу белгиленген. Малды ветеринардык көзөмөлгө алуу жана эмдөө иштерин жакшыртуу боюнча чаралар каралат, ошондой эле саан уйларды багуу жана багуу технологиясы боюнча окуу-тарбия иштери жүргүзүлөт. Мындай иш-чараларга жаштардын, аялдардын жана калктын аялуу катмарынын өкүлдөрүнүн катышуусуна өзгөчө көңүл бурулат.

ААнын аймагында климаттык оор шарттарга карабастан, айыл чарба өсүмдүктөрүн мындан ары өнүктүрүү үчүн жакшы өбөлгөлөр бар . Аймактын мал чарбасы адистештирилгендигин эске алып, бул жерде негизги басым тоют даярдоого бурулат. Буга көп жылдык чөптөрдүн жетиштүү жыштыгы бар аймактагы талаалар көмөктөшөт. Маданий чөптөрдүн ичинен эспарцет жана бир жылдык чөптөр (сулу) басымдуулук кылат, ошондой эле чөп катары да пайдаланылат. ААнын климаттык шарттарында картошка, сабиз ж.б. өстүрүү келечектүү болуп саналат. Ошондой эле бул жерде тоют даярдоо боюнча үзгүлтүксүз окуу иш-чаралары өткөрүлүп, фермер аялдарга жана калктын аялуу катмарына үрөн менен камсыздоодо колдоо көрсөтүлөт. Өсүмдүк чарбачылыгын өнүктүрүү боюнча чаралардын жана иш-чаралардын кеңири спектри каралат:

• жакынкы жайыттардын түшүмдүүлүгүн жогорулатуу, чөптүн үрөнүн себүү;
• ирригациялык системаны өркүндөтүү, анын ичинде Кашка-Суу айылына тиешелүү айыл чарба жерлерин сугаруу үчүн ирригациялык каналдардын картасын түзүү жана анын көйгөйлүү жерлерин аныктоо;
• жарандарды сапаттуу үрөн менен камсыз кылуу үчүн үрөн чарбасын түзүү;
• айыл чарба жарманкелерин өткөрүүгө көмөктөшүү;
• Суу пайдалануучулар ассоциациясынын жардамы менен сугат сууларынын пайдаланылышына жана адилет бөлүштүрүлүшүнө көзөмөл жакшырат, оңдоо иштери өз убагында жүргүзүлөт; бардык жашоочулар муктаждыктарына жараша сугат суусуна ээ болушу үчүн схема түзүлөт; суу алуу системасы бирден жөнгө салынат; айылдын ички ирригациялык тутумунун картасы түзүлүп, көйгөйлүү аймактар аныкталат; Айылдын ички арыктары тазаланат; суу акысын чогултуу боюнча маалымат системалаштырылат,

Экономиканын башка тармактары активдердин кыйла чектелген комплекси менен берилген. Бүгүнкү күндө ААда 30 дүкөн, кымыз жана сүт сатуучу  соодагерлер (2,5-3 ай гана иштейт), 1 тигүү цехи, 3 май куюучу жай, 1 даяр пластик терезе-эшик цехи, 3 пескоблок чыгарган ишкерлер бар. 2024-жылы 1 тигүү цехи ачылып, аялдар жумуш менен камсыз болуп жатат. Экономиканын башка тармактарын өнүктүрүү үчүн төмөнкү чаралардын комплекси каралган:

• айыл чарба продукциясын кайра иштетүүнү өнүктүрүүгө жана кол өнөрчүлүктү өнүктүрүүгө көмөк көрсөтүү;
• кол өнөрчүлүк борборун уюштурууга жана кол өнөрчүлүк көргөзмөлөрүнө катышууга колдоо көрсөтүү;

Корутундулар жана сунуштар :

ААнын экономикалык адистешүүсү мал чарбачылыгы бойдон калууда, анын үлүшүнө жалпы айыл чарба продукциясынын 60% туура келет . Буга климаттык шарттар жана ААнын географиялык жайгашуусу шарт түзөт. Мал чарбачылыгын мындан ары өнүктүрүү үчүн тоют менен камсыз кылууну көбөйтүү, фермерлерди окутуу жана ветеринардык көзөмөлдү жакшыртуу боюнча бир катар чаралар СЭӨПтө каралат. Өсүмдүк чарбачылыгынын артта калган тармагын экономикалык өсүштүн резерви катары каралып - бул жерде тоют өсүмдүктөрүн өстүрүү аркылуу өсүмдүк өстүрүүчүлүктү жана мал чарбачылыгын өнүктүрүүнү шайкеш келтирүүгө болот, мындан тышкары ирригацияны, үрөнчүлүктү өнүктүрүү боюнча чаралар каралган жана дыйкандарды окутууга көңүл бурулат.

Өнөр жай өндүрүшүнүн көлөмдөрү жокко эсе, бул ААнын андан ары өнүгүүсүнө негиз болуп саналат. Айыл чарба продукциясын кайра иштетүүнү жана жеңил өнөр жайын (кийим тигүү өндүрүшүн) өнүктүрүүнү колдоо зарыл.

АА үчүн келечектүү тармактардын бири туризм болуп саналат. Туристтик зоналарды уюштуруу жана башка жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары менен тажрыйба алмашуу боюнча чаралар көрүлөт.

4.3. Экономикалык өнүгүү муктаждыктарын талдоо (анын ичинде тике (жеке) инвестициялар).

Артыкчылык

Мүмкүн болуучу чаралардын жана долбоорлордун жалпы сүрөттөлүшү

Күтүлгөн натыйжа жана мөөнөттөр

Бааланган наркы (миң сом)

Айыл жеринде ветеринардык кызматты уюштуруу (мал союу, эт сатуу жайларын)

Курулуш иштерин айыл өкмөт жүргүзөт

Дыйкандарды жана чарбаларды ветеринардык кызмат менен камтуу күчөйт

1000,0

Дыйкандарды сапаттуу үрөн менен камсыздоого көмөктөшүү

Дыйкандарды сапаттуу үрөн менен камсыз кылуу

Өсүмдүктөрдүн түшүмдүүлүгүн жана сапатын жогорулатуу

50,0

Эгин себүү жана жыйноо мезгилинде дыйкандарды арзан күйүүчү жана майлоочу майлар менен камсыздоого мамлекет тарабынан жардам берүүгө көмөктөшүү

Айдап себууну жана тушумду жыйноону тез убагында аяктоо

Айдоо жана тушумду жыйноо иштери оз убагында аяктайт

400,0

Кабык айылындагы Кызыл-Ункур суу сактагычын  5 метрге которуу

Кызыл-Ункур суу сактагысында суу сакталып, айыл тургундары сугат суулар менен камсыздалат

Айдоо жана тушумду жыйноо иштери оз убагында аяктайт

150,0

ААгы боюнча техника жана техникалык шаймандар менен камсыз кылуу

3000,0

БАРДЫГЫ жергиликтүү бюджеттин каражаттары

БАРДЫГЫ биргелешкен катышуу каражаттары

БАРДЫГЫ тике инвестициялар

4.4. Экономикалык өнүгүүгө тиешелүү бюджеттик инвестицияларга болгон муктаждыктарга анализ жүргүзүү

Инвестициялык артыкчылыктар

Мүмкүн болгон долбоорлордун жалпы сүрөттөлүшү

Күтүлгөн натыйжа жана мөөнөттөр

Бааланган наркы (миң сом)

Ачык-Суу айылындагы 3 км Мин-Жар каналын ишке киргизуу

Мин-Жар канылынын 3 км жерин казып, бетондоп суу чыгаруу

Айыл тургундарынын пайдаланылбаган 100 га жери пайдаланууга берилет

1500,0

Бурган-Суу айылынын каналдарынын апкачтарын ондоо жана бетондоо

Апкачтардын жанылоо менен канлдарды бетондоо иштери

Айыл тургундарынын сууга болгон муктаждыгы чечилет

800,0

Кашка-Суу айылындагы Кызыл-Суу суусуна жайытты пайдалануу учун копуро салуу

Копуроонун узуну 20 метр, туурасы 3,50 метр куруу

Айыл тургундарына алыскы жайыттарды пайдалануу учун, жакшы шарттар тузулот.

8000,0

Кара-Кабак айылынын Кызыл-Суусунун көпүрөсүн капиталдык ондоодон өткөрүү

Көпүрөөнүн узундугу

Айыл тургундарынын жайлоого чыгуусуна жакшы шарт түзүлөт, элдин коопсуздугу сакталат.

700,0

Кашка-Суу айылына жабык бассейин куруу

Жаш муундарды сууда суузуго, спортко болгон кызыгуусун артыруу

Келекчек муундарына сергек жашоого умтулуусуна жакшы шарттар тузулот.

 1500,0

БАРДЫГЫ бюджеттик инвестициялар

5-БӨЛҮМ. ИНКЛЮЗИВДҮҮ ӨНҮГҮҮ

Темир  иштетүүчү цех  ачуу

5.1. (таблица) Инклюзивдүү өнүгүү (адам)

Категория

факт

күтүлгөн.

прогноз

2025 ж.

2026-ж.

2027 ж.

2028 ж.

2029 ж.

2030 ж.

Иштей ала турган ден соолугунун мүмкүнчүлүктөрү чектелүү адамдар (адам)

125

130

135

140

145

150

Иштей албаган оор майыптыгы бар адамдар (адам)

95

90

90

90

85

85

Өтө жакыр адамдар (адам)

35

20

15

10

10

10

Турмуштук оор кырдаалдагы балдар (адам)

8

0

0

0

0

0

Турмуштук оор кырдаалдагы үй-бүлөлөр (бир.)

2

1

0

0

0

0

Алыскы калктуу конуштардын калкы (адам)

-

-

-

-

-

-

Эмгек мигранттарынын жашы 18ге жете элек балдары (адам)

45

40

35

25

25

20

Этникалык азчылыктар (адам)

0

0

          0

0

0

0

Аялдар (адам)

4383

4390

4405

4415

4420

4425

Аялдар (калктын жалпы санынан% )

49,3

49,7

50,1

50,9

51,5

52,0

Улгайган (жалгыз) (адам)

23

22

20

20

20

20

Калктын жалпы санындагы калктын аялуу топторунун бардык категорияларынын (аялдардан тышкары) жалпы үлүшү (%)

7,59

7,70

7,79

7,85

7,90

7,95

Гендердик зомбулук учурлары (бир.)

-

-

-

-

-

-

Кризистик борборлордун болушу (бир.)

-

1

1

1

1

1

5.2. Учурдагы кырдаалга анализ жүргүзүү

ААнын аймагында калктын аялуу топторуна кирген жарандардын 2025-жылга жалпы саны 333.   Бул өтө чоң көрсөткүч эмес жана жакынкы жылдарда олуттуу өспөйт. Калктын аялуу топторунун структурасында ден соолугунун мүмкүнчүлүгү чектелген жарандар басымдуулук кылбайт.

Кашка-Суу АА калкынын аялуу топтору

Бул СЭӨП калктын аялуу катмарын колдоого гана эмес, ошондой эле социалдык жактан муктаж болгон калктын аялуу топторунун жашоо сапатын жакшыртуу максатында аларды аярлуу жарандардын категориясынан экономикалык активдүү субъекттердин категориясына которууга багытталган бир катар чараларды карайт. :

• жетим-жесирлерге жана жаш үй-бүлөлөргө өз бизнесин ачууда реалдуу жардам көрсөтүү үчүн каржылоону тартуу;
• жакырчылыкты азайтуу жана ички жана тышкы миграциянын деңгээлин төмөндөтүү үчүн чакан ишканаларды ачуу аркылуу жаңы жумуш орундарын түзүүгө дем берүү;
• өз бизнесин ачууну каалаган жаштарды колдоо;
• калктын финансылык сабаттуулугун жогорулатуу боюнча окуу иш-чараларын өткөрүү;
• кыш мезгилинде аз камсыз болгон калкка даректүү жардам - 500 кг көмүр;
• дары чөптөрдү өстүрүү үчүн үрөндөрдү тандоо.

 Өкмөттүк эмес уюмдар айрым маселелерди чечүүдө, мисалы, райондук, областтык жана республикалык деңгээлде иш алып барган кайрымдуулук уюмдары менен байланыштарды түзүүдө, үй-бүлөлүк зомбулуктан жан

а чеккендерге жардам көрсөтүүдө. Мүмкүнчүлүгү чектелген адамдардын үй-бүлөлүк абалына жана ден соолугуна жана ички, тышкы миграциядагы жарандардын балдарына туруктуу мониторинг жүргүзүлөт.

Жыл сайын жакырчылык менен күрөшүү боюнча атайын план түзүлүп, ишке ашырылууда. Жакырчылык жылына 9% азаят. Тобокел тобундагы балдарды коомго интеграциялоо боюнча чаралар иштелип чыккан жана ишке ашырылууда. 

Эмгек мигранттардын балдары менен иштөө боюнча комплекстүү иш-чаралар иштелип чыккан, ар бир үй-бүлөнүн балдары тыкыр көзөмөлгө алынган. Каттоодо турган мигранттардын балдарына тынымсыз мониторинг жүргүзүлүп, жыйынтыгы боюнча тиешелүү мамлекеттик органга отчет берилет. Социалдык маселелер боюнча адистер, мектеп директорлору жана үй-бүлөлүк дарыгерлер тобунун жетекчиси менен биргеликте балдардын укуктары боюнча маалымат стенддери иштелип чыгып, жайгаштырылат.

Корутундулар жана сунуштар :

Аярлуу топтор калктын жалпы санында өтө чоң үлүшүн түзбөйт, бирок ошого карабастан, Эмгек, социалдык камсыздоо жана миграция министрилиги тарабынан даректүү материалдык жардамдан тышкары, калктын аялуу катмарынын өкүлдөрүн иш менен камсыз кылуу боюнча бир катар чараларды көрөт. Аларды кол өнөрчүлүккө жана айыл чарба өндүрүшүнө тартуу. Бул маселелерде акционердик коом бизнестин жана коммерциялык эмес уюмдардын жардамына таянат. Айрым долбоорлор буга чейин макулдашылган жана СЭӨП негизинде ишке ашырылат.

5.3. Инклюзивдик өнүгүү муктаждыктарына анализ жүргүзүү

Артыкчылык

Мүмкүн болуучу чаралардын жана долбоорлордун жалпы сүрөттөлүшү

Күтүлгөн натыйжа жана мөөнөттөр

Атайын  адистер  менен  келишим  түзүлүп кийиз  менен  иштөө  боюнча  окуу  курстарын  окутуу.

Азык-түлүк программасы аркылуу калктын аялуу катмарын окутууну уюштуруу, мисалы: Сыр жасоо, кийиз буюмдарын жасоо

2025-2026-2027

Жакыр жашаган уй-булоолорду  колдоо, маралдык жана материалдык жактан колдоо корсотуу, билимин жогорулатуу

Кышкысын көмүр сатып алуу үчүн  айыл өкмөтү   демөөрчүлөр  менен   тыгыз  иш  алып  барып,  көмүр  отуну  менен   аз  камсыз болгон  үй-бүлөлөрдү  камсыздоо

Ар жылы

Кошумча киреше алуу үчүн үй кожойкелерин ишке орноштуруу, ар кандай окуу курстарына, долбоор жазууга комоктошуу

Айыл аймагынын калктын аялуу катмарындагы аялдарды иш менен камсыз кылуу мүмкүнчүлүктөрүн табуу үчүн ишкерлер жана өкмөттүк эмес уюмдар менен сүйлөшүүлөрдү жүргүзөт.

2025-2029

Жакырчылыкты азайтуу үчүн калктын аялуу топторунун арасында өсүмдүк өстүрүү боюнча ар кандай тажрыйбаларды жайылтуу

Кластердик  ыкмалар  менен  иштөө  тажрыйбасы  бар  адистер  менен тажрыйба  алмашуу

. 

Бардык каражаттар жергиликтүү бюджеттен

6-БӨЛҮМ. МЕЙКИНДИК

6.1. (таблица) Мейкиндик

Категория

факт

күтүлгөн.

прогноз

2025 ж.

2026 ж.

2027 ж.

2028 ж.

2029 ж.

2030 ж.

Аймактын жалпы аянты (га)

213714

213714

213714

213714

213714

213714

Жер категориялары (га):

Айыл чарба жерлери (бардыгы):

68803.28

68780,0

68770,0

68760,0

68750,0

68720,0

анын ичинде айдоо аянттары

4817

4817

4817

4820

4822

4830

сугарылбаган

-

-

-

-

-

-

сугат айдоо жерлер

4725.87

4725,8

4725,8

4725,8

4725,8

4725,5

анын ичинде жайыттар

84723

72323

72320

72315

72315

72313

анын ичинде жеке

-

-

-

-

-

-

анын ичинде АЖМФ

2114

2114

2114

2114

2114

2114

анын ичинде иш жүзүндө колдонулган

816,0

1000

1057

1057

1050

1050

анын ичинде колдонулбаган (баланс)

1298

1114

1057

1057

1060

1060

Өнөр жай, транспорт, байланыш, коргоо жана башка багыттагы жерлер (бардыгы):

295,12

300

310

315

317

320

Иш жүзүндө колдонулган

295,12

300

310

315

317

320

Колдонулбаган (баланс)

-

-

-

-

-

-

Калктуу конуштун жерлери (бардыгы):

493,6

513

533

560

560

565

анын ичинде турак жай курулушу

464,6

464,6

480

500

500

510

Иш жүзүндө колдонулган

464,6

464,6

480

500

500

500

Колдонулбаган (баланс)

-

-

-

-

-

-

Өзгөчө корголуучу жаратылыш аймактарынын (ӨКЖА) жерлери

-

-

-

-

-

-

Токой фондусунун жерлери

288

288

288

288

288

288

Суу фондусунун жерлери

1036

1036

1036

1036

1036

1036

Запастагы жерлер:

142798

142798

142798

142798

142798

142798

Иш жүзүндө колдонулган

142798

142798

142798

142798

142798

142798

Колдонулбаган (баланс)

-

-

-

-

-

-

Аймактын айыл чарба жерлеринин жалпы аянтындагы иш жүзүндө пайдаланылуучу айыл чарба жерлеринин үлүшү (%)

53

62

65

65

67

67

Инженердик инфраструктура менен камсыздалган турак жай куруу үчүн арналган жер участокторунун аянтынын үлүшү (%)

-

-

-

-

-

-

Инженердик инфраструктура менен камсыз кылынган өндүрүштү жайгаштыруу үчүн арналган жер участокторунун аянтынын үлүшү (%)

-

-

-

-

-

-

Категория боюнча пайдаланылбаган же кошумча жерлерди пайдалануу зарылдыгынын прогнозу (га):

-

-

-

-

-

-

Айыл чарба жерлери

68803,28

68803,28

68803,28

68803,28

68803,28

68803,28

Өнөр жай, транспорт, байланыш, коргоо жерлери жана башка багыттагы жерлер (бардыгы)

295,12

300

310

315

320

320

Калктуу конуштун жерлери (турак жай курулушу)

493,6

513

533

560

560

560

Токой фондусунун жерлери

288

288

288

288

288

288

Суу фондусунун жерлери

1036

1036

1036

1036

1036

1036

6.2. Учурдагы кырдаалга анализ жүргүзүү

Жалпысынан алганда, айыл аймагынын аймагында сугат жерлер жетиштүү – 5048 га түзөт. Кашка-Суу айыл аймагындагы пайдаланылбай жаткан 290 га жер суунун тартыштыгынан пайдаланылбай жатат.

Акыркы 3 жылда көп жылдык чөптөр өскөн жерлердин аянты көбөйдү, бул айыл чарба өсүмдүктөрүн өнүктүрүүгө жакшы таасирин тийгизет: биринчиден, топурактын түшүмдүү катмары, чөлгө айланышы жукарып, шамал жана суу менен учуп кеткен жана эрозияга дуушар болуп, калыбына келе баштады. Экинчиден, аймактын тоютка болгон муктаждыгы толугу менен канааттандырылып, аларды сатууда көйгөйлөр болгон жок.

Жер участокторун өнөр жай жерлерине которуу жолу менен жаңы өнөр жай зоналарын түзүү пландаштырылууда

Мындан тышкары, турак жай куруу үчүн жерлерди трансформациялоо талап кылынат. Ошондой эле жаңы социалдык объектилерди куруу үчүн бош жаткан жерлерди пайдалануу пландалууда.  Социалдык  шаарча  куруу  максатында  демөөрчүлөр  менен иш  алып  барылып,  келишимдер  түзүлүүдө.

6.3. Мейкиндик планынын элементтери

Мейкиндик планын өзгөртүүдөгү чаралар же ниеттер:

Күтүлгөн жыйынтыктар:

Кашка-Суу айылына жабык бассейин куруу учун 1 га жер аянтын болуп беруу

Айыл тургундары жана келечек муундары учун сергек жашоого умтулууга жакшы шарттар тузулот.

Турак жай фондунун 174 га жерлерин трансформациялоо

Айыл тургундарынын саны 13%  га кобойтууго оболго тузот.

Тамчылатып сугаруу 5 га жер аянты трансформацияланып, убактылуу пайдаланууга берилди.

Тамчылатып сугаруу 5 га жер аянты трансформацияланып, убактылуу пайдаланууга берилди.

7-БӨЛҮМ. АЙЛАНА-ЧӨЙРӨ

7.1. (таблица) Айлана-чөйрө

Категория

факт

күтүлгөн

.

прогноз

2025 ж.

2026 ж.

2027 ж.

2028 ж

2029 ж

2030 ж

Жаратылышты коргоо зоналарынын, ӨКЖА, микрокоруктардын аянты (га)

-

-

-

-

-

-

Токойлор ээлеген аймак, анын ичинде жайылма токойлор (га)

288,6

290

300

310

3015

320

Токойлорду калыбына келтирүү (га)

-

-

-

-

-

-

Деградацияланган жайыттардын аянты (га)

400

300

200

100

100

100

Малдын жайытка болгон жүгү (1 айда 1 гектарга шарттуу малдын башынын саны)

5

5

5

5

5

5

Деградацияланган жайыттардын жалпы жайыт аянтына карата үлүшү (%)

0,004

0,003

0,002

0,001

0,001

0,001

Деградацияга дуушар болгон айыл чарба жерлеринин аянты (га)

-

-

-

-

-

-

Деградацияланган жайыттардын жалпы аянтына карата калыбына келтирилген жайыттардын үлүшү (%)

0,004

0,003

0,002

0,001

0,001

0,001

Энергияны үнөмдөө. Кожолуктардын жылытуу үлүшү (%):

-

-

-

-

-

-

борбордук жылытуу

-

-

-

-

-

-

электр энергиясы

-

-

-

-

-

-

газ

-

меш жылытуу

100

100

100

100

100

100

башка орнотуулар

---

-

-

башка кайра жаңылануучу булактар же энергияны үнөмдөөчү орнотуулар (мисалы, көпкө күйүүчү мештер ж.б.)

-

-

-

-

-

-

КТК полигондорунун саны (даана)

-

-

1

1

1

1

КТКны кайра иштетүү боюнча ишканалар же коңшу аймактардагы мындай ишканалар менен макулдашуу (бир.)

-

-

-

-

-

-

Санкцияланбаган полигондордун саны (бир.)

-

-

-

-

-

-

Кен казып алуу тармагынын объекттери (бир.)

-

1

1

1

1

1

Экологиялык тобокелдиги жогору кен казып алуу тармагынын объекттери (даана)

-

-

-

-

-

-

Тазалоочу курулмалар аркылуу өткөн саркынды суулар (%)

-

-

-

-

-

-

7.2. Учурдагы кырдаалга анализ жүргүзүү

Кашка-Суу айыл аймагында жалпысынан абасы таза, суулары таза. Айыл  аймакта шамал көп болгондуктан бак дарактарды көп өстүрүшбөйт. Токой, чычырканак жокко эсе. Айылдын климаты дыйканчылык, арпа, буудай , көп жылдык чөптөрдү өстүрүүгө туура келет. Жайкысын мал чарбачылык менен.

7.3. Экология маселелери

Артыкчылык

Мүмкүн болгон чаралардын жалпы сүрөттөлүшү

Күтүлгөн натыйжа жана мөөнөттөр

Айлана чойрону коргоо боюнча, видео роликтерди тартуу жана айылдык группаларга жайылтуу

Аппарат кызматкерлери, коомдук активисттер менен бирге видео роликтерди тартып, элге жайылтуу

Калк арасында айлана чойрону коргоого болгон коз караштары озгорот.

Айлана -чойронун булганышынын алдын алуу учун, курулган полигонду кайрадан ондоп салуу

Полигонду терен кылып казып, айланасын тосуу. Тогулгон мусорлорду, техникалардын жардамы менен комуп туруу.

Айлана-чойронун тазалыгы сакталат. Шар, мусурлар шамалда учбай, орттолуп жок кылынат.

Жер кыртыштарын сактоо менен “Жашыл мурас” акциясын колдоо

“Жашыл мурас” айциясынын негизинде айылдарда бак дарактар олтургузуп, корктондуруу

Айыл аймакка караштуу айылдарда жылына 750 дон кем эмес бак дарактын турлору (ийне жалбырактуу, жазы жалбырактуу) олтургузулат. Айыл ичи корктондурулот.

Экотех, райондук, облустук тийиштуу адистер менен биргеликте экологиялык маселелерди чечуу

Айыл окмот жана органдын, райондун тийиштуу адистери менен бирге иш алып барылат.

Айлана-чойрону коргоо боюнча туруктуу иш алып барылат. Жыйынтыгында эл арасында туура коз караштар пайда болот.

Пикке таштанды таштабоо учун баннерлерди (лозунг) чыгарып,  орнотуу жана таштанды таштоочу урналарды уюштуруу.

Айыл окмот тарабынан баннерлер чыгарылып, эл коп чогулган жерлерге илинет.

Туристердин коп келишине шарттар тузулуп. Окмотун бюджетине чон салымдар кошулат. Туризимди онуктуруу учурдун талабы. Андыктан айлана-чойрону коргоо, таштандыдан сактоо ар бирибиздин жарандык милдетибиз.